Վաչագան Վահրադյանը Երևանի ծննդյան օրն իր ֆեյսբուքյան էջում ծանոթացնում է մեր քաղաքի անվան նշանակության հետ։

«Սեր»-ը բնիկ հայերեն բառ է, նշանակում է «ցեղ, տոհմ, ծնունդ, սերունդ»: Սերել` «սերունդով աճել, բազմանալ»: Այս սեր-ը և կաթի սեր-ը համանուններ են և գրաբարում էլ գրվել են նույն ձևով: Նույն արմատից է նաև «սեռ» բառը, որը հնում նշանակել է «ազգ, ցեղ, տոհմ», ինչպես նաև «քերականական սեռերը՝ ներգործական սեռ, կրավորական սեռ և չեզոք սեռ»:

Հայերենում կա մի բառ, որի թե՛ հաստատականը, թե՛ ժխտականը նույն բանն են նշանակում: Իմաստային այսպիսի միանշանակությունը քերականական կանոններից շեղման բացառիկ երևույթներից է:

Հարցը վերաբերում է այս բառերի գործածության ոլորտներին. արդյո՞ք երկուսն էլ ճիշտ են, եթե՝ այո, ապա ո՞ր բառը ե՞րբ է գործածվում: Նախ տեսնենք, թե ինչ են ասում այս մասին մեր հին ու նոր բառարանները:

«Մեկ»-ը բոլոր բնական թվերից առաջինն է, ցույց է տալիս «մեկ» քանակությունը: Արդյո՞ք անհիշելի ժամանակներում առաջին հայ մարդը, որ հասկացավ, թե ինչ է մեկը, ասաց՝ մեկ, թե՞ ուրիշ բառ ասաց, որը հետագայում դարձավ մեկ: Պարզվում է՝ ամենաառաջին թվականը «մեկ»-ը չէր, այլ «մի»-ն: «Մի» նշանակել է և նշանակում է «մեկ»: Բայց լայն զարգացում է ստացել և այսօր նշանակում է «համանման, միատեսակ, միաբանված, այնպիսի»: Անորոշ դերանուն է, հոդ, գործածվում է նաև բայի ժխտական ձևերի հետ՝ ոչ մի (չշփոթել «մի՛» արգելական բառի հետ, որը կազմում է բայի հրամայական ձևերը՝ մի՛ գնա, մի՛ մնա և այլն):

Սփյուռքը փրփուրի նման ժամանակի ընթացքում, ցավոք, վերանում է: Որովհետև սփյուռքում իրեն գտնելու համար պետք է իրեն կորցնել, այսինքն՝ կորցնել հիշողությունը և լեզուն: Տարօրինակն այն է, որ բառային առումով ևս սփյուռքը փրփուր է: Տեսնենք, թե ինչպես:

Այս անգամ մեր զրույցը լինելու է «աջ» բառի և նրա զանազան դրսևորումների մասին:

Բոլորս էլ գիտենք և գործածում ենք «փնթի» բառը: Ըստ ժամանակակից բառարանների՝ փնթի նշանակում է «կեղտոտ, անմաքուր», ինչպես նաև՝ «հարդարանքին, կարգուկանոնին չհետևող մարդ»:

Ի՞նչ է նշանակում էշի ավանակ: Համենայն դեպս, մեր այսօրվա մտածողությամբ առնվազն տարօրինակ է:

Այս անգամ կանդրադառնանք մեզանում ընդունված և չընդունված դիմելաձևերին, կներկայացնենք դրանց ծագումը: Հետևությունները պետք է միասին անենք: Եվ այսպես, այսօր ամենատարածված դիմելաձևի՝ «պարոնի» մասին: